profesyonel yapı yönetim ve danışmanlık hizmetleri

SİTELERDE MUHTEMEL ELEKTRİK SORUNLARI

Kablo ve iletken türleri nelerdir?

Elektrik enerjisinin güvenli ve verimli şekilde iletilmesi için kullanılan kablo ve iletkenler, tesisatın kalitesini ve güvenliğini doğrudan etkileyen önemli bileşenlerdir. Kablo ve iletkenler, kullanım alanlarına, taşıyacakları akım kapasitesine, izolasyon yapılarına ve ortam koşullarına göre farklılık gösterir. Ev içi tesisatlardan sanayi tipi sistemlere kadar geniş bir yelpazede kullanılan bu ürünler, doğru seçilmediğinde hem enerji kayıplarına hem de ciddi güvenlik risklerine neden olabilir. Bu nedenle kablo ve iletken türlerini tanımak, bilinçli mühendislik ve bakım uygulamaları için büyük önem taşır.

1. Tek Damarlı (Monofaze) İletkenler: Genellikle bina içi elektrik tesisatlarında kullanılan bu iletkenler, sadece bir adet bakır ya da alüminyum damardan oluşur. En yaygın türü NYA kablodur. Bu iletkenler, genellikle boru veya kablo kanalları içerisinde kullanılır. Renkleri faz, nötr ve toprak iletkenlerini ayırt etmek için farklıdır. Yüksek esneklik gerektirmeyen sabit tesisatlar için uygundur. Genellikle iç mekanlarda aydınlatma ve priz hatlarında tercih edilir.

2. Çok Damarlı (Çok Telli) Kablolar: Bu tür kablolar, birden fazla damarın bir araya getirilerek tek bir dış kılıf içinde izole edildiği kablo türleridir. Yani bir kablonun içinde hem faz, hem nötr, hem de toprak iletkeni bulunabilir. Örneğin NYM ve TTR kablolar, bu gruba girer. NYM kablolar bina içi sabit tesisatlarda; TTR kablolar ise daha çok hareketli cihazlar, priz bağlantıları ve geçici montajlarda kullanılır. Dış kılıfları genellikle PVC malzemedendir ve belirli bir mekanik koruma sağlar.

İletkenler

3. Alüminyum İletkenler: Bakıra göre daha hafif ve daha ucuz olan alüminyum iletkenler, özellikle enerji nakil hatlarında, direkler arası havai hatlarda ve büyük sanayi tesislerinde tercih edilir. Ancak alüminyum, bakıra göre daha düşük iletkenliğe sahiptir ve bağlantı noktalarında dikkatli montaj gerektirir. Oksitlenme eğilimi nedeniyle özel bağlantı aparatları ve macunlar kullanılarak uygulanması önerilir. Yüksek kesitli kablolarda maliyet avantajı sağladığı için tercih edilir.

4. Topraklama ve Koruma İletkenleri: Elektrik sistemlerinin güvenliği açısından vazgeçilmez olan topraklama iletkenleri, herhangi bir kaçak akımın toprağa yönlendirilmesini sağlayarak can ve mal güvenliğini korur. Bu iletkenler genellikle sarı-yeşil renkte olur. Topraklama çubuğu ile panolar ve metal gövdeli cihazlar arasında bağlantı kurmak için kullanılır. Bu sayede cihaz kasalarında oluşabilecek kaçaklar doğrudan toprağa iletilir ve çarpılma riski ortadan kalkar.

5. Zırhlı ve Yer Altı Kabloları: Açık alanda, toprak altında ya da mekanik darbelere açık alanlarda kullanılacak kablolar için zırhlı yapı tercih edilir. Zırhlı kablolar, genellikle çelik tel ya da şerit zırhlarla çevrilmiş olup, hem elektromanyetik parazitlere karşı koruma sağlar hem de fiziksel darbelere dayanıklıdır. Yerdöşemelerinde kullanılan NYY kablolar veya XLPE izolasyonlu enerji kabloları bu tür uygulamalarda yer alır. Yangına dayanıklı modelleri de mevcuttur ve genellikle acil kaçış yolları gibi kritik alanlarda tercih edilir.

6. Veri ve Haberleşme Kabloları: Sadece güç iletimi değil, aynı zamanda haberleşme ve veri aktarımı için de çeşitli kablolar kullanılır. Koaksiyel kablolar, CAT5 ve CAT6 gibi Ethernet kabloları, fiber optik kablolar bu gruba girer. Bu kablolar, düşük akım taşırlar ve yüksek hızlı veri iletimi sağlarlar. Elektrik tesisatından ayrı güzergahlarla döşenmeleri gerekir çünkü elektromanyetik parazitlere karşı hassastırlar. Güvenlik kameraları, internet altyapısı, yangın alarm sistemleri gibi düşük akım uygulamaları için idealdir.

Sonuç olarak, elektrik kablo ve iletken türleri, sistemin ihtiyaçlarına, ortamın şartlarına ve güvenlik gereksinimlerine göre dikkatle seçilmelidir. Uygun olmayan kablo seçimi; kısa devre, yangın, enerji kaybı ve can güvenliği risklerini beraberinde getirir. Bu nedenle mühendislik projelerinde hem yönetmeliklere uygunluk hem de uygulama pratiğine uygunluk açısından doğru malzeme kullanımı şarttır. Ayrıca tesisat tamamlandıktan sonra periyodik kontrollerin yapılması, olası izolasyon bozulmalarının ve aşırı ısınmaların erkenden fark edilmesini sağlar. Kablo ve iletken seçimi, sadece bir teknik detay değil, aynı zamanda bir güvenlik meselesidir.